Ο ρόλος των ιδιωτικών καναλιών στο κλείσιμο της ΕΡΤ

24/06/2013

Του Νίκου Μιχαλίτση

Στις 11 Ιουνίου 2013 η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει την ΕΡΤ, τη δημόσια ραδιοφωνία και τηλεόραση. Παρά την διεθνή κατακραυγή, αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η μανία των «μεγάλων» ιδιωτικών καναλιών της Ελλάδας να υποστηρίξουν με κάθε τρόπο την κυβερνητική απόφαση μέσα από τις ειδήσεις τους και τις ενημερωτικές εκπομπές. Δεν στάθηκαν όμως μόνον εκεί.  Προσέφεραν όλα τα τεχνικά τους μέσα για να σβήσουν τη φωνή και την εικόνα της ελεύθερης και ανοιχτής ΕΡΤ που δεν σταμάτησε ποτέ να λειτουργεί, χάρις στην απόφαση των εργαζομένων να μην την αφήσουν να σιγήσει. Τεχνικοί ιδιωτικών καναλιών συνόδευαν τις αστυνομικές δυνάμεις που έκαναν έφοδο στους πομπούς της ΕΡΤ και αφού αρχικά τους έκλεισαν στη συνέχεια βοήθησαν στην εκπομπή ψηφιακού σήματος με μπάρες που μεταδιδόταν με τη βοήθεια δύο ιδιωτικών φορέων, του ΟΤΕ και της Digea.

Ο κόσμος αναρωτιόταν τι σχέση μπορούν να έχουν αυτοί οι ιδιωτικοί φορείς με  το κλείσιμο της ΕΡΤ.

Η αλήθεια είναι ότι όχι μόνον έχουν σχέση, αλλά συμμετείχαν ενεργά, ιδιαίτερα η Digea,  σε ένα σχέδιο της κυβέρνησης για ολοκληρωτικό έλεγχο του τηλεοπτικού χώρου, όπως αυτός θα διαμορφωθεί στη νέα ψηφιακή εποχή.

Τι είναι η Digea;

Η Digea είναι μία εταιρεία που προσφέρει υπηρεσίες ψηφιακής κωδικοποίησης και εκπομπής στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση (Πάροχος Δικτύου) και έχει λάβει σχετική άδεια από την ΕΕΤΤ (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων) μόνον για την πρώτη φάση της μετάβασης στην ψηφιακή τηλεόραση που αφορά 23 σημεία εκπομπής ανά την Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι τόσο η ευρωπαϊκή νομοθεσία αλλά και η ελληνική (νόμος 3592/2007) απαγορεύει ένας πάροχος δικτύου να είναι και πάροχος περιεχομένου (δηλαδή τηλεοπτικός σταθμός), για να μην έχει δυνατότητα να κατακτήσει δεσπόζουσα θέση στην τηλεοπτική αγορά, η Digea αποτελεί μία κοινοπραξία 6 μεγάλων ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών που έχουν ίσα μερίδια ο καθένας. Ιδιοκτήτες των σταθμών αυτών είναι ισχυροί παράγοντες της ελληνικής οικονομίας που σχετίζονται με τη βιομηχανία των κατασκευών, το εφοπλιστικό κεφάλαιο και την ιδιοκτησία συγκροτημάτων των media. Έχουν κατηγορηθεί στο παρελθόν ακόμα και από πρωθυπουργούς της χώρας ότι χρησιμοποιούν τη δύναμη των συγκροτημάτων media που κατέχουν για να διαπλέκονται με την πολιτική εξουσία και να προσκομίζουν οφέλη στις άλλες δραστηριότητές τους. Όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις, παρά τις αρχικές τους εξαγγελίες για αποδέσμευση από τον εναγκαλισμό των καναλαρχών, κατέληξαν να συμμαχήσουν μαζί τους με αντάλλαγμα τη σκανδαλώδη υποστήριξη της εκάστοτε κυβερνητικής πολιτικής, από τα κανάλια τους.

Οι συνεταίροι της Digea είναι σήμερα  οι παρακάτω τηλεοπτικοί σταθμοί:

-          MEGA, ιδιοκτησίας των κ. Μπόμπολα και Ψυχάρη

-          ΑΝΤ1, ιδιοκτησίας του κ. Κυριακού

-          STAR, ιδιοκτησίας του κ. Βαρδινογιάννη

-          ΣΚΑΪ, ιδιοκτησίας του κ. Αλαφούζου

-          ALPHA, ιδιοκτησίας του κ. Κοντομηνά

-          ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV, ιδιοκτησίας του κ. Κυριακού

Είναι χαρακτηριστικό ότι κανένας από τους σταθμούς αυτούς δεν διαθέτει σήμερα νόμιμη άδεια, αφού η συνέχιση του καθεστώτος των προσωρινών αδειών  που είχε εγκριθεί από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ), κρίθηκε παράνομη  με την απόφαση 3578/2010 της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Η Δημοπρασία για τη χορήγηση συχνοτήτων ψηφιακής τηλεόρασης

Το κλείσιμο της ΕΡΤ συνέπεσε  με τη διαβούλευση των προδιαγραφών της δημοπρασίας για τη χορήγηση των συχνοτήτων της ψηφιακής τηλεόρασης.  Η διαβούλευση τελείωσε στις 19 Ιουνίου 2013 και σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών του Υπουργείου Ανάπτυξης κ. Μεν. Δασκαλάκη, η δημοπρασία θα προκηρυχθεί το αργότερο έως τις 30 Ιουνίου 2013.

Σύμφωνα με τις προδιαγραφές της δημοπρασίας (που δόθηκαν σε διαβούλευση πριν κλείσει η ΕΡΤ) αποδίδονται 2 συχνότητες στην ΕΡΤ (από 3 που είχε μέχρι πρότινος), 4 συχνότητες για παρόχους δικτύου εθνικής εμβέλειας (από 2 που είχαν πριν) και 2 συχνότητες για παρόχους δικτύου περιφερειακής εμβέλειας.

Η ΕΡΤ ήταν εκ του νόμου πάροχος δικτύου και ως δημόσια υπηρεσία δεν πληρώνει για τη χρήση των δημόσιων συχνοτήτων.

Οι υπόλοιπες 6 συχνότητες (4 εθνικής και 2 περιφερειακής εμβέλειας) είναι εκείνες για τις οποίες θα γίνει η δημοπρασία από την οποία το κράτος υποτίθεται ότι επιδιώκει να προσκομίσει το μέγιστο δυνατό οικονομικό όφελος για την εκμίσθωσή τους σε ιδιωτικές εταιρείες για μια περίοδο 15 ετών, με διεθνή πλειοδοτικό διαγωνισμό.

Ως εδώ θα ήταν όλα καλά εκτός από τη μείωση των συχνοτήτων της ΕΡΤ από τρεις σε δύο.

Οι «υποβοηθητικές» αιφνίδιες αποφάσεις

Το γεγονός ότι η ΕΡΤ δεν επρόκειτο να πάρει μέρος στον διαγωνισμό δεν σημαίνει ότι δεν έπρεπε να πάρει μέρος στη διαβούλευση. Αντιθέτως, η ΕΡΤ ήταν ο απολύτως αρμόδιος φορέας που θα υποστήριζε το δημόσιο συμφέρον στην προκειμένη περίπτωση. Η αιφνίδια απόφαση να κλείσει, την εμπόδισε να διατυπώσει τις απόψεις της ακόμα και κατά της μείωσης του αριθμού των συχνοτήτων που της αποδίδονται υπέρ των ιδιωτικών παρόχων δικτύου. Το δε σχέδιο του διαδόχου σχήματος της ΕΡΤ, όπως έχει διατυπωθεί από την κυβέρνηση (ένα μόνον τηλεοπτικό κανάλι) προδιαθέτει για περαιτέρω μείωση των συχνοτήτων του δημόσιου φορέα σε μία και πάλι υπέρ των ιδιωτών. Ικανοποιεί δε απολύτως το διαρκές αίτημα των ιδιωτικών καναλιών για τεχνολογική οπισθοδρόμηση του δημόσιου φορέα εξαφανίζοντας από τον τηλεοπτικό χάρτη το κανάλι High Definition (ΕΡΤ HD) που τόσο μίσησαν και πολέμησαν αντίθετα με τους τηλεθεατές που το υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό.

Οι υποβοηθητικές «παραλείψεις»

Μία περίεργη «παράλειψη» στις προδιαγραφές  δημιουργεί  ένα  πρωθύστερο σχήμα και εξασφαλίζει ευθύς εξ αρχής τη βεβαιότητα στην Digea ότι θα είναι ο νικητής του διαγωνισμού. Πρόκειται για το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που προκηρύσσεται δημοπρασία για να αδειοδοτηθεί  ο πάροχος δικτύου (που θα προσφέρει τεχνικές υπηρεσίες εκπομπής), χωρίς να έχουν αδειοδοτηθεί προηγουμένως οι πελάτες του, δηλαδή οι πάροχοι περιεχομένου (οι τηλεοπτικοί σταθμοί). Οποιαδήποτε σοβαρή εταιρεία ήθελε να επενδύσει στη χώρα μας, θα έπρεπε να αγοράσει τις συχνότητες  από την πολιτεία με σκοπό να τις μεταπωλήσει σε τηλεοπτικούς σταθμούς. Το πρόβλημα όμως είναι ότι δεν θα έβρισκε σήμερα ούτε έναν νόμιμο πελάτη. Και όχι μόνον αυτό. Θα έβρισκε απέναντί της έναν ανταγωνιστή, η εταιρεία του οποίου θα απαρτιζόταν από τους 6 μεγαλύτερους πελάτες της.

Έχουν ακούσει οι συντάκτες των προδιαγραφών ποτέ την έννοια του αθέμιτου ανταγωνισμού; Μάλλον όχι. Ελπίζουμε πάντως να μην αγνοήσουν την πλειονότητα των απαντήσεων στην διαβούλευση που εντοπίζουν την περίεργη παράλειψη και ζητούν να υπάρξει ασυμβίβαστο της διπλής ιδιότητας παρόχου δικτύου και παρόχου περιεχομένου.

Ας βεβαιωθούμε ότι δεν θα έχουμε ανταγωνιστή

Τα εμπόδια συμμετοχής άλλης εταιρείας όμως δεν σταματούν εδώ. Στις προδιαγραφές υπάρχει ένα χρονοδιάγραμμα εγκατάστασης πομπών σε 156 κέντρα εκπομπής (σελ. 45 – 49), όπου απαιτείται να εγκατασταθούν από τον πάροχο δικτύου 5 πομποί ανά κέντρο, δηλαδή συνολικά 780 πομποί. Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να υλοποιηθεί με απώτατη ημερομηνία έναρξης την 30^η Σεπτεμβρίου 2013 και ημερομηνία λήξης την 30^η Σεπτεμβρίου 2014. Στον ίδιο χρόνο θα πρέπει να υπάρξει αδειοδότηση των κεραιοσυστημάτων στα 156 κέντρα εκπομπής, διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα. Ειδικά για νέους παρόχους επιφυλλάσσει και πρόσθετα εμπόδια. Οφείλουν εντός 3 μηνών από τη χορήγηση της άδειας να έχουν αναπτύξει δίκτυο σε όλα τα κέντρα εκπομπής που έχει παρουσία η ΕΡΤ (σελ. 43).

Απόκλιση από το χρονοδιάγραμμα δεν επιτρέπεται.

Ας φανταστούμε λοιπόν μια υποθετική εταιρεία που θέλει να πάρει μέρος στον διαγωνισμό που προκηρύσσεται στις 30 Ιουνίου. Υπολογίζει ότι θα έχει ένα  θετικό αποτέλεσμα μετά την αξιολόγηση στην καλύτερη περίπτωση στα τέλη Αυγούστου.

Θα πρέπει μέσα σε έναν μήνα να έχει παραγγείλει και παραλάβει 780 πομπούς, να έχει αδειοδοτήσει 156 κεραιοσυστήματα, να έχει δημιουργήσει συνεργεία που θα στήσουν σε ένα έτος 780 πομπούς κ.λπ.

Δυστυχώς, οποιαδήποτε σοβαρή εταιρεία γνωρίζει ότι αυτά μπορούν να γίνουν μόνον από κάποιους που είναι βέβαιοι εκ των προτέρων ότι θα κερδίσουν τον διαγωνισμό και θα έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα  και έγκαιρα γι’ αυτό.

Το κλείσιμο της ΕΡΤ εξασφαλίζει την αδυναμία της να ανταποκριθεί σε ένα τέτοιο χρονοδιάγραμμα που απαιτεί προετοιμασία. Έτσι βγαίνει και η ΕΡΤ ή το διάδοχό της σχήμα από το παιχνίδι των συχνοτήτων και παραδίδονται και οι δικές της συχνότητες και το δίκτυό της στους ιδιώτες.

Επισημαίνουμε, ότι οι μόνες εταιρείες που ζήτησαν να είναι εμπιστευτικές οι απαντήσεις στη διαβούλευση και δεν δημοσιεύτηκε το περιεχόμενό τους, ήταν η Digea και ο ΟΤΕ (Deutsche Telekom). Πρόκειται για τις δύο εταιρείες που βοηθούν αδιαφανώς την Κυβέρνηση να εκπέμπει μπάρες (μέχρι στιγμής) ως αντίπαλον δέος στην ανοιχτή ΕΡΤ. Ίσως να είναι ένας καλός αρραβώνας για κοινή κάθοδο στη δημοπρασία.

Ας σιγουρέψουμε το αποτέλεσμα με μια φωτογραφία μας

Στη σελ. 71 των προδιαγραφών τοποθετούνται τα κριτήρια προεπιλογής για τη συμμετοχή. Τα δύο πρώτα είναι σωστά (οικονομική και τεχνική επάρκεια). Το τρίτο όμως;

«Ικανότητα διαχείρισης της διαδικασίας μετάβασης και δυνατότητας ενημέρωσης του κοινού»

Θέτει δηλαδή ως κριτήριο βάσει του οποίου μπορεί να αποκλείσει έναν συμμετέχοντα (ιδίως από την Ελλάδα) το marketing στην ψηφιακή μετάβαση, δηλαδή το γνωστό διαφημιστικό της οικογένειας Κλικλίκου, αποκλειστικής κυριότητας της Digea. Όλες οι άλλες εταιρείες αποκλείονται, λες και δεν μπορούν να σχεδιάσουν μια άλλη επικοινωνιακή καμπάνια.

Τα θέλουμε όμως όλα…

Τώρα που ξέρουμε ότι είναι δικό μας το δίκτυο ας φροντίσουμε να πάρουμε όλες τις συχνότητες αντί να μοιραστούν σε περισσότερους.

Ο συντάκτης των προδιαγραφών φροντίζει για αυτό:

Στις σελίδες 60 – 64, αναπτύσσεται μια λογική που εν ολίγοις λέει τα εξής:

Αν το κόστος που θα απαιτηθεί για τον εξοπλισμό μιας συχνότητας είναι α και οι 4 συχνότητες αποδοθούν σε 4 διαφορετικούς παρόχους, τότε το συνολικό κόστος θα είναι 4α. Αν όμως αποδοθούν σε έναν πάροχο, λόγω μαζικών παραγγελιών, θα είναι πολύ μικρότερο (2,2α).

Σωστή σκέψη, που αποτελεί και το βασικότερο επιχείρημα των μονοπωλίων. Με τη διαφορά ότι το επιχείρημα αυτό μπορεί να προβάλλεται από την πλευρά του αγοραστή και όχι από την πλευρά του πωλητή (του δημοσίου δηλαδή) που θα έπρεπε να ενδιαφέρεται να προσκομίσει το μέγιστο δυνατό οικονομικό όφελος από την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού.

Η σκέψη αναπτύσσεται έτι περαιτέρω και προκρίνει τελικώς να δοθούν 5 συχνότητες στον ανάδοχο (4 εθνικής εμβέλειας και 1 περιφερειακής). Στην περίπτωση δε που στην υπολειπόμενη μία περιφερειακής εμβέλειας που θα προκηρυχθεί, καταλήξει ο διαγωνισμός να είναι άγονος, τότε αποδίδεται και η συχνότητα αυτή ως δώρο στον ανάδοχο των υπόλοιπων συχνοτήτων με την τιμή εκκίνησης (και όχι την τιμή προσφοράς του). Έχουμε λοιπόν το απόλυτο μονοπώλιο.

Ίσως γι’ αυτό η Ένωση Περφερειακών Καναλιών εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καταγγέλλει τον έμμεσο οικονομικό εξαναγκασμό ώστε να κλείσουν όλα τα περιφερειακά κανάλια και την παράδοση των συχνοτήτων στην Digea, μετά την κατάργηση της ΕΡΤ.  

Οι τελικές διευκολύνσεις

Τώρα που εξασφαλίστηκε  ο μονοπωλιακός έλεγχος των συχνοτήτων, θα πρέπει να μειωθούν και οι δαπάνες του γνωστού αναδόχου. Η εκτιμώμενη πληθυσμιακή κάλυψη από τα 156 κέντρα εκπομπής εκτιμάται στο 96,2 %. Τι γίνεται λοιπόν με το υπόλοιπο ποσοστό του πληθυσμού, όπου μπορεί να απαιτηθούν άλλα 300 σημεία εκπομπής με μικρούς αναμεταδότες; Ποιος θα πληρώσει αυτό το κόστος που θα έπρεπε να βαρύνει τον ανάδοχο;

Η συνταγή είναι γνωστή και έχει εφαρμοστεί  κατά κόρον τα τελευταία χρόνια: Μετακυλίουμε το κόστος που έπρεπε να πληρώσει ο ιδιώτης ανάδοχος (Digea) στον πολίτη. Στη σελίδα 43 των προδιαγραφών αναφέρεται ότι ο ανάδοχος οφείλει να συνεργάζεται με Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης οι οποίοι θα προτίθενται να αναλάβουν το κόστος των αναγκαίων αναμεταδοτών!

Σε άλλο δε σημείο, υποχρεώνει την ΕΡΤ να προσφέρει τους ιστούς των κεραιοσυστημάτων της για υποχρεωτική συνεγκατάσταση με τον ιδιώτη ανάδοχο!

Ρέκβιεμ…

Προς τι όλα αυτά θα αναρωτηθεί κανείς;

Είναι γνωστή η στήριξη που έχουν προσφέρει οι μέτοχοι της Digea σε όλες τις κυβερνήσεις και τις πολιτικές τους, ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο των μνημονίων και της πολιτικής της λιτότητας. Τα ανταλλάγματα που πήραν για τις καλές τους υπηρεσίες είναι γνωστά και έχουν να κάνουν με τις παράλληλες δραστηριότητές τους. Αυτό άλλωστε το έχουν καταγγείλει οι περισσότεροι πρωθυπουργοί της χώρας, συνήθως στην αρχή της θητείας τους, για να το «ξεχάσουν» γρήγορα και να προσγειωθούν στην πραγματικότητα της αλληλοβοήθειας.   

Σήμερα, όμως, που ο κόσμος ψάχνει να ακούσει μια κριτική φωνή στην τηλεόραση, θα μπορούσαν να ξεπηδήσουν τηλεοπτικοί σταθμοί που θα ξέφευγαν από τον έλεγχο των 5 μεγάλων καναλαρχών.

Ο μονοπωλιακός έλεγχος του δικτύου εκπομπής δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση και στους μεγάλους καναλάρχες να εμποδίσουν τέτοια φαινόμενα, αποκλείοντας το ενοχλητικό περιεχόμενο να βγει στον τηλεοπτικό αέρα.

Κι όποιος νομίζει πως ο πάροχος δικτύου εκπομπής δεν έχει δικαίωμα να ελέγχει το περιεχόμενο, αρκεί να θυμηθεί τι πάθαινε αυτές τις μέρες της ανοιχτής ΕΡΤ όποιος σταθμός επεδίωκε να αναμεταδώσει το πρόγραμμά της. Εντός 20 δευτερολέπτων η   

Digea  (μετά από εντολή της κυβέρνησης όπως ομολόγησε η ίδια) τον τιμωρούσε αντικαθιστώντας το πρόγραμμά του με μπάρες.

Σκεφθείτε να εξασφαλίσει και μονοπωλιακή άδεια για 15 χρόνια και αντί της ΕΡΤ να υπάρχει ένα κακέκτυπο της ΥΕΝΕΔ.

Η δημοπρασία δεν πρέπει να γίνει με τους όρους αυτούς. 

Σε άλλη περίπτωση  η δημοκρατία θα δεχθεί ένα ακόμη ισχυρό πλήγμα.